Η πολιτική του Κουρδικού κινήματος

Η πολιτική του απελευθερωτικού κινήματος

του Κουρδιστάν

Λάμπρος Καλλένος

https://independent.academia.edu/LamprosKallenosF

1 - 7 Μαρτίου, 11 Ιουλίου 2025

Η Έκκληση για ειρήνη και μια δημοκρατική κοινωνία του Κούρδου προέδρου Οτσαλάν, στις 25 Φεβρ. 2025, φαίνεται πως εξέπληξε πολλούς. Πολύ περισσότερο αφού για μιαν ακόμη φορά τα μέσα ενημέρωσης μετέδωσαν όσα λέει η δήλωση με τον τρόπο που θέλει η τουρκία. Και άλλα τα παρέλειψαν τελείως.

η συμβολική τελετή παράδοσης των όπλων

από 30 αντάρτες στις 11 Ιουλίου 2025

στο νότιο Κουρδιστάν (βόρεια ιρακινή επικράτεια)

Στη πραγματικότητα, η δήλωση-έκκληση του Άπο είναι μια πολιτική πρόταση. Με αυτή το Κουρδικό κίνημα προτείνει στη τουρκία συνομιλίες για μια πολιτική λύση στο Κουρδικό ζήτημα. Και δηλώνει ότι ο ένοπλος αγώνας θα τελειώσει.

Αυτή είναι η ουσία της. Μαζί με αυτό είναι και άλλα ζητήματα, με τα οποία τα μέσα ενημέρωσης δεν ασχολήθηκαν. Το 2015 το Κουρδικό κίνημα δήλωσε πως δεν μπορεί να γίνουν βήματα για πολιτική λύση, χωρίς το αναγκαίο πλαίσιο. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει, π.χ., πως πρέπει η τουρκική βουλή να ψηφίσει νόμο για την αμνηστεία των Κούρδων αγωνιστριών και αγωνιστών, των ανταρτών και ανταρτισσών. Πρέπει όλες και όλοι οι φυλακισμένοι να ελευθερωθούν. Και πρέπει να απελευθερωθεί ο πρόεδρος Άπο, και να του παρασχεθούν συνθήκες ώστε να εργάζεται πολιτικά, και να συναντά όποιον θέλει.

Τώρα, το Κουρδικό κίνημα κάνει μια πρόταση πιο προωθημένη από το 2015. Δηλώνει πως ο ένοπλος αγώνας θα τερματιστεί. Οι συνομιλίες και το νομικό πλαίσο της αμνηστίας να ακολουθήσουν μετά.

Προφανώς, πριν από την δήλωση του Άπο προηγήθηκαν συνομιλίες με τους τούρκους. Αυτό αναφέρεται και σε είδηση του πρακτορείου «Φιράτ» («Ευφράτης») σχετικά με την τελευταία παράγραφο της δήλωσης του προέδρου Οτσαλάν. Οι τούρκοι έβαλαν στην δήλωση και δικές τους αντιλήψεις. Π.χ. η αναφορά πως υπήρξε «εθελοντική συνύπαρξη των Κούρδων και τούρκων». Προσθήκη που απαίτησαν οι τούρκοι ενδέχεται να είναι και η φράση για «διάλυση του ΠΚΚ και όλων των οργανώσεων του». Ο Άπο θα αρκείτο σε μια δήλωση για εκεχειρία. Όπως γίνεται πάντα σε όλο τον κόσμο, οι Κούρδοι προτίμησαν μια πολιτική στάση, αποδέχτηκαν τις τουρκόστροφες προσθήκες, και επικεντρώθηκαν στο κύριο. Δηλαδή ότι γίνεται μια πολιτική πρόταση.

Η επαναστατιή πολιτική

Μια παρανόηση που γίνεται από πολλούς είναι να θεωρούν πως επαναστατική είναι η οργάνωση που χρησιμοποιεί όπλα. Αυτό δεν είναι καθόλου σωστό. Εδώ δεν μπορούμε να συζητήσουμε εξαντλητικά αυτό το ζήτημα. Μα μπορούμε να πούμε πως επαναστατική είναι η πολιτική που υπερβαίνει την υπάρχουσα και ζητεί μια νέα κατάσταση. Ο επαναστατικός χαρακτήρας έχει να κάνει με τους στόχους, και όχι με τα μέσα.

Το Κουρδικό κίνημα δεν είναι, βέβαια, το πρώτο που με τον αγώνα του έθεσε στον εαυτό του και στους αγωνιστές του αυτό το ζήτημα. Το ζήτημα μιας πολιτικής που να ανταποκρίνεται στις υπάρχουσες συνθήκες και να έχει προτάσεις που να κινητοποιούν τον κόσμο, συζητείται εδώ και πολλές δεκαετίες, στα κινήματα όλου του κόσμου. Ο πολύς κόσμος δεν γνωρίζει και παραμένει μακριά από τους προβληματισμούς αυτούς. Και σοκάρεται όταν το απελευθερωτικό κίνημα των Κούρδων, μια από τις μεγάλες επαναστάσεις της εποχής μας, κάνει πρόταση για πολιτική λύση.

Η στρατηγική για μια πολιτική λύση

Η στρατηγική για μια πολιτική λύση δεν είναι κάτι νέο. Υπήρχε εδώ και τρεις ή τέσσερεις δεκαετίες. Στη δεκαετία του 1990 το Κουρδικό κίνημα κήρυξε τέσσερεις φορές εκεχειρία. Η τουρκική ηγεσία αρνήθηκε να συνομιλήσει, λέγοντας ότι δεν συνομιλεί με τρομοκράτες.

Τον Απρίλιο 1998 οι Κούρδοι αντάρτες κατέρριψαν δύο ελικόπτερα του τουρκικού στρατού. Μετά τις νέες αυτές δυνατότητες που έδειξαν οι αντάρτες, ο τουρκικός στρατός μετακινήθηκε στα τουρκο-συριακά σύνορα.

Στις 10 Οκτωβρίου 1998, και μετά από τις πιέσεις της τουρκίας, ο πρόεδρος Άπο αποχώρησε από την Συρία. Μπορούσε να πάει στο νότιο Κουρδιστάν (βόρεια ιρακινή επικράτεια, κοντά στα τουρκο-ιρακινά κρατικά σύνορα). Στα απόκρημνα βουνά της περιοχής με τις πολλές χαράδρες, τα τουρκικά αεροπλάνα δεν μπορούν να βομβαρδίσουν. Εκεί το Κουρδικό κίνημα έχει δημιουργήσει την μεγάλη βάση της Μηδείας. Ένα άπληκτο, όπως θα ελέγαν οι Βυζαντινοί. Η ηγεσία του Κουρδικού κινήματος, όμως, αποφάσισε πως ο ηγέτης του έπρεπε να πάει στην Ευρώπη και να ζητήσει πολιτικό άσυλο. Και από την Ευρώπη να προωθήσει την στρατηγική για μια πολιτική λύση.

Αυτό θα έφερνε την τουρκία σε σοβαρή κρίση στρατηγικής. Με τον ηγέτη να βρίσκεται στην Ευρώπη και να έχει πολιτικό άσυλο, με το Κουρδικό κίνημα να ζητά πολιτική λύση, θα ήταν πολύ δύσκολο για την τουρκία να συνεχίσει την πολιτική άρνησης και γενοκτονίας του Κουρδικού λαού.

Το 1998-99 πολλές χώρες συντονίστηκαν για να εμποδίσουν αυτές τις εξελίξεις. Στο αεροπλάνο του Κούρδου ηγέτη δεν επιτράπηκε να προσγειωθεί καν. Το περιώνυμο άσυλο των ευρωπαϊκών χωρών έδειξε τα όρια του, καθώς το αρνήθηκαν στον κατ’ εξοχήν πολιτικό πρόσφυγα, τον ηγέτη του Κουρδικού κινήματος. Εν τέλει, ο διεθνής συντονισμός πολλών χωρών, στη πράξη η διεθνής αυτή συνομωσία, οδήγησε τον Κούρδο ηγέτη στην ελληνική πρεσβεία του Ναϊρόμπι. Και εκεί τον παρέδωσαν στις τουρκικές δυνάμεις.

Ήτανε μια διεθνής συνομωσία ενάντια στον Κουρδικό λαό, που του επέβαλε άλλα 26 χρόνια πολέμου. Ανυπόφορο όνειδος για τον Ελληνισμό είναι πως στην συνομωσία και την προδοσία του Κούρδου ηγέτη συμμετείχαν και ανώτατα στελέχη της τότε Ελληνικής κυβέρνσηης.

Όντας ένοχοι για την προδοσία του Κούρδου επαναστάτη, η ελλαδική ηγεσία ισχυρίστηκε πως η άφιξη του Άπο στην Ελλάδα ήταν αυθαίρετη και έβαζε την Ελλάδα σε κίνδυνο πολέμου. Δηλαδή, δικαιολογούσαν μια τουρκική επίθεση, και δέχονταν τον περιορισμό του τι κάνει η Ελλάδα στην επικράτειά της. Ωστόσο, και μετά από πρωτοβουλία του Μιχάλη Χαραλαμπίδη, τον πρόεδρο Άπο είχαν προσκαλέσει στην Ελλάδα 220 βουλευτές, με επιστολή που υπέγραψαν. Για σύγκριση, στη πρώτη ψηφοφορία για εκλογή προέδρου της Ελλάδος, απαιτούνται μόνο 200 ψήφοι.

Το Κόμμα της Δημοκρατίας των Λαών

Μετά την αιχμαλωσία και την φυλάκιση του, ο πρόεδρος Οτσαλάν επανέλαβε την πρόταση για μια πολιτική λύση. Η πρόταση του προέδρου Οτσαλάν συζητήθηκε και υιοθετήθηκε ξανά από το Κουρδικό κίνημα. Και πάλι η τουρκική ηγεσία συνέχισε να αρνείται.

Τότε, το 1999, η τουρκία παρουσίασε την πρόταση του Άπο σαν προσπάθεια να σωθεί ο ίδιος προσωπικά. Έκαναν διαδηλώσεις ζητώντας τον απαγχονισμό του. Σήμερα, οι τουρκικές αρχές πάνε και κάνουν συνομιλίες με αυτόν που κρατούσαν φυλακισμένο σε απομόνωση.

Η στρατηγική για πολιτικοποίηση του Κουρδικού αγώνα συνεχίστηκε με το Κόμμα της Δημοκρατίας των Λαών. Το 2012 το κόμμα αυτό κατάφερε να ξεπεράσει τους φραγμούς του τουρκικού συστήματος και να μπει στη τουρκική βουλή. Η τουρκική νομοθεσία θέτει όριο το 10% για είσοδο στη βουλή, μα το κουρδικό κόμμα πήρε 13%.

Η τουρκική ηγεσία συνέχισε και πάλι την πολιτική άρνησης του Κουρδικού λαού. Ο Ντεμιρτάς, συμπρόεδρος του κόμματος, οι εκλεγμένοι βουλευτές και δήμαρχοι, και πολλά στελέχη του κόμματος, ρίχτηκαν στις φυλακές.

Μέχρι σήμερα, λοιπόν, η τουρκική ηγεσία είναι απόλυτη στην άρνηση των Κούρδων. Τους στερούν κάθε δυνατότητα διεκδίκησης των εθνικών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους, μα όταν οι Κούρδοι παίρνουν τα όπλα τους λένε τρομοκράτες. Κηρύσσουν εκεχειρία, και η τουρκία απαντά πως δεν συνομιλεί με τρομοκράτες. Συμμετέχουν στις εκλογές και εκλέγονται, μα οι τούρκοι τους φυλακίζουν.

Το 1999 πολλές χώρες συντονίστηκαν σε μια διεθνή συνομωσία, για να εμποδίσουν να προχωρήσει μια πολιτική λύση στο Κουρδικό ζήτημα. Μετά το 2012, όταν η τουρκία συνέλαβε και φυλάκισε τους συμπροέδρους, τους βουλευτές και δημάρχους, και πολλά στελέχη του Κόμματς Δημοκρατίας των Λαών, καμμιά χώρα δεν αντέδρασε. Σήμερα, την πρόταση του προέδρου Οτσαλάν χαιρέτισαν η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι αμερικάνοι και οι Ρώσσοι. Αυτό είναι μια πολιτική νίκη για το Κουρδικό κίνημα.

Σήμερα, 10 Ιουλίου 2025, μια ομάδα Κούρδων ανταρτών παρέδωσε και κατάστρεψε συμβολικά τα όπλα της. Το επόμενο βήμα ανήκει στη τουρκία. Το λιγότερο, η τουρκία πρέπει να κηρύξει εκεχειρία με τους Κούρδους αντάρτες.

Ο κεντρικός ρόλος του προέδρου Οτσαλάν

Με όσα ακολούθησαν την δήλωση του Άπο, φάνηκε και ότι ο πρόεδρος Οτσαλάν είναι ο ηγέτης του Κουρδικού λαού. Διότι είναι η δική του πρόταση που δημιούργησε πολιτικό γεγονός, και μάλιστα μεγάλο και με διεθνή απήχηση. Και ο Κουρδικός λαός είναι τον Οτσαλάν που θεωρεί ως τον ηγέτη και τον εκπρόσωπο του.

Η πρόταση για πολιτική λύση φέρνει την τουρκία σε μια ανάγκη για αλλαγή στρατηγικής. Πρέπει να εγκαταλείψει την πολιτική άρνσηης του Κουρδικού λαού και να δεχτεί την πρόταση. Ή, να εξηγήσει πειστικά γιατί συνεχίζει τον πόλεμο εναντίον των Κούρδων.

Στις συζητήσεις μέσα στη τουρκία μετά την δήλωση του Άπο, οι τούρκοι λένε πως ο Άπο έβαλε φωτιά σε μια μπάλα, και την έβαλε στα χέρια των τούρκων.

Μερικές προτάσεις

Η Κυπριακή βουλή να προσκαλέσει για επίσημη επίσκεψη εκπροσώπους της Δημοκρατικής Αυτόνομης Διοίκησης της Βόρειας και Ανατολικής Συρίας (Ροζαβά).

Να δοθεί άδεια στη Δημοκρατική Αυτόνομη Διοίκηση της Βόρειας και Ανατολικής Συρίας να ανοίξει γραφείο στην Κύπρο, και να έχει επίσημες επαφές με τις αρχές και την πολιτική ηγεσία.

Η Αυτόνομη Διοίκηση έχει ήδη γραφεία σε όλες τις χώρες της Ευρώπης, εκτός από την Κύπρο και Ελλάδα. Έχει γραφεία στην Ουάσιγκτον και στη Μόσχα. Και κυρίως, δεν επιδιώκει την απόσχιση της από την Συρία, μα την κατοχύρωση της στη μελλοντική Συρία. Πέτυχε ήδη συμφωνία με την εν τοις πράγμασι κυβέρνηση της Συρίας.

Η σχέση της Κύπρου με την Αυτόνομη Διοίκηση, λοιπόν, δεν θα μας εκθέσει πολιτικά, αφού παρόμοιες σχέσεις έχουν όλες οι χώρες. Αντιθέτως θα μας ενισχύσει με μιαν ακόμη σχέση με αρχές της περιοχής. Και θα είναι και μια κίνηση ενάντια στη τουρκική πολιτική.

Ούτε και θα δώσει επιχειρήματα στην τουρκική πολιτική για απόσχιση των κατεχομένων, αφού η απόσχιση δεν είναι στόχος της Αυτόνομης Διοίκησης στη βόρεια Συρία. Και κυρίως, η τουρκία αποφεύγει όπως ο διάολος το λιβάνι να συσχετίσει το Κουρδικό με την Κύπρο.

Για το κείμενο αυτό συζήτησα με Κούρδους φίλους. Τα λάθη και οι ανακρίβειες είναι δικές μου.

Οι δηλώσεις των Κούρδων εκπροσώπων

Η Έκκληση για ειρήνη και μια δημοκρατική κοινωνία του προέδρου Οτσαλάν, στα αγγλικά

https://hawarnews.com/en/historic-message-of-leader-ocalan-call-for-peace-democratic-society

Ανακοίνωση του Εργατικού Κόμματος Κουρδιστάν (ΠΚΚ), στα αγγλικά

https://anfenglishmobile.com/kurdistan/pkk-we-will-comply-with-leader-Ocalan-s-call-we-declare-a-ceasefire-78180

Ανακοίνωση του Αρχηγείου του Κέντρου Λαϊκής Άμυνας (αγγλικά)

https://anfenglishmobile.com/kurdistan/hsm-the-ceasefire-decision-taken-by-the-pkk-is-valid-for-all-our-forces-78199

Η Κουρδική Εθνοσυνέλευση υποστηρίζει την έκκληση του Οτσαλάν, καλεί την τουρκία να μην χάσει αυτή την ιστορική ευκαιρία (αγγλικά)

https://anfenglishmobile.com/kurdistan/knk-expresses-support-for-Ocalan-s-call-urges-turkey-not-to-miss-this-historic-opportunity-78167

https://knk-kurdistan.com/eng/support-call-for-peace-and-a-democratic-society/

Κουρδικά μέσα ενημέρωσης